Van oorlog naar ondernemerschap: het verhaal van Darlene
06 augustus, 2025
Het Tonlé Sap-meer in Cambodja is het grootste zoetwatermeer van Zuidoost-Azië, maar staat onder druk door klimaatverandering, overbevissing, ontbossing en vervuiling. Dit is zorgwekkend, omdat het merendeel van de lokale bevolking voor zijn levensonderhoud afhankelijk is van de visserij. Het GREEN-project van VSO helpt jonge en vrouwelijke ondernemers bij het ontwikkelen van duurzame, alternatieve inkomstenbronnen naast de visserij. In dit artikel lees je hoe mevrouw Sokea met succes haar eigen milieuvriendelijke groentebedrijf heeft opgezet.
Jarenlang werkte mevrouw Sokea in de visserij. Daarnaast verbouwde ze samen met haar familie groenten, maar alleen voor eigen gebruik. Toen de visstand in het Tonlé Sap-meer drastisch terugliep, nam ook haar inkomen sterk af. Ze besloot om haar groenten te gaan verkopen. De vraag in haar gemeenschap bleek groot, maar al snel liep ze tegen nieuwe uitdagingen aan. Insecten tastten regelmatig haar gewassen aan, en ze wist niet goed hoe ze die kon beschermen.
“Ik gebruikte alleen traditionele landbouwmethoden en had weinig kennis van plaagbestrijding, de keuze van zaden of het juiste gebruik van meststoffen,” vertelt ze. Die traditionele methoden zijn vaak inefficiënt en weinig duurzaam. Bovendien kampen vrouwen zoals mevrouw Sokea met uitgeputte landbouwgrond, stijgende kunstmestprijzen en toenemende waterschaarste, mede veroorzaakt door waterkrachtcentrales stroomopwaarts op de Mekongrivier.
“Ik had weinig kennis van plaagbestrijding, de keuze van zaden of het juiste gebruik van meststoffen.”
Om de overstap naar moderne en duurzame landbouw te stimuleren, trainen VSO-vrijwilligers lokale gemeenschappen in milieuvriendelijke teeltmethoden. Zo kreeg mevrouw Sokea uitgebreide scholing in het kiezen van de juiste zaden, waarbij ze leerde letten op bodemtype, klimaat en weerstand tegen plagen. Daarnaast werd ze getraind in landvoorbereiding, het gebruik van organische mest en het effectief bestrijden van ongedierte. Ze ontving ook materialen zoals biologische mest en hoogwaardige zaden. Die biologische mest is niet alleen goedkoper, maar ook beter voor de bodemgezondheid dan chemische varianten.
Mevrouw Sokea in haar eigen moestuin.
Haar inzet en enthousiasme bleven niet onopgemerkt. VSO selecteerde haar als farmer trainer: een boerentrainer die haar kennis doorgeeft aan andere boeren in de gemeenschap. “Als trainer kan ik technische kennis delen met andere boeren in mijn dorp,” zegt ze trots.
“Als trainer kan ik technische kennis delen met andere boeren in mijn dorp.”
Naast landbouwkennis kreeg mevrouw Sokea ook training in ondernemerschap. Ze leerde hoe ze een ondernemingsplan opstelt, marktkansen analyseert en hoe bedrijven hun impact op het milieu kunnen verkleinen. Na het presenteren van haar plan ontving ze van VSO een startsubsidie van 1.500 dollar (ongeveer 1.200 euro). Daarmee investeerde ze in zonnepanelen en een irrigatiesysteem. “Daardoor dalen mijn kosten, vooral voor elektriciteit,” vertelt ze. “Ik kan nu het hele jaar door groenten telen, wat zorgt voor een stabiel en betrouwbaar inkomen.”
Door de nieuwe technieken groeide haar kleinschalige zelfvoorzienende tuin uit tot een winstgevend bedrijf. Ze teelt nu onder andere aubergine, chilipeper, lange bonen, komkommer, knoflook en citroengras. De groenten verkoopt ze aan dorpsbewoners, lokale markten en restaurants. Klanten waarderen niet alleen de goede kwaliteit, maar ook het feit dat haar producten milieuvriendelijk worden geteeld.
Haar dagelijkse inkomsten liggen nu tussen de 20.000 en 60.000 riel (€4–12), afhankelijk van de oogst. Met dit extra inkomen kan ze de schoolkosten van haar kinderen betalen, dagelijkse uitgaven dekken en zelfs sparen voor nieuwe investeringen. Bovendien biedt ze werk aan twee dorpsgenoten. Als boerentrainer helpt ze daarnaast de voedselzekerheid in de regio vergroten en bij te dragen aan een stabielere economie voor veel gezinnen rond het Tonlé Sap-meer. “Ik zet mij volledig in om mijn groentebedrijf verder uit te breiden met de kennis die ik heb opgedaan. En ik blijf mijn passie volgen om andere boeren te ondersteunen, vooral in onze gezamenlijke groentetelersgroep.”
“Ik blijf mijn passie volgen om andere boeren te ondersteunen.”
Het GREEN-project in Cambodja is inmiddels succesvol afgerond, maar ons werk gaat door. Ook in de toekomst willen we vergelijkbare projecten opzetten om kwetsbare mensen in Afrika en Azië te ondersteunen. Of het nu gaat om onderwijs, gezondheidszorg, werk en inkomen of noodhulp: met jouw steun kunnen we mensen zoals mevrouw Sokea helpen aan een betere en veerkrachtigere toekomst. Doneer nu en maak het verschil.