Vissen verdwijnen door klimaatverandering en overbevissing
Het Tonlé Sap-meer is het grootste zoetwatermeer van Zuidoost-Azië en herbergt maar liefst 200 vissoorten. Ooit stond het bekend om zijn overvloed aan vis, maar vandaag de dag is daar nog maar weinig van over. Klimaatverandering zorgt voor onvoorspelbare waterstanden, terwijl overbevissing, ontbossing en vervuiling het kwetsbare ecosysteem steeds verder onder druk zetten.
De verandering van het waterpeil heeft grote gevolgen voor de omliggende draslanden. Het leefgebied van talloze planten- en diersoorten verdwijnt, en het aantal diersoorten neemt drastisch af. De visstand keldert, waardoor ook andere dieren in en rond het meer – zoals vogels en andere waterbewoners – minder voedsel vinden. Hierdoor raakt de natuurlijke balans van het hele ecosysteem ernstig verstoord.
Werkloosheid en armoede liggen op de loer
De gevolgen zijn niet alleen groot voor de natuur, maar ook voor de gemeenschappen die rond het meer leven. Ongeveer 70% van de huishoudens is afhankelijk van de visserij. Met minder vis in het water verliezen zij hun belangrijkste bron van voedsel én inkomen. Zonder ingrijpen dreigen armoede, voedseltekorten en werkloosheid toe te nemen. De gevolgen van klimaatverandering versnellen deze neerwaartse spiraal, waardoor het belangrijker is dan ooit om vissers en hun gezinnen weerbaar te maken en duurzame alternatieven te bieden.
De oplossing: het GREEN-project
Om de natuur rond het Tonlé Sap-meer te herstellen én de weerbaarheid van vissersfamilies te vergroten, startte in 2021 het GREEN-project (Generating Resilient Environments and Promoting Socio-Economic Development). Vier jaar lang werkten we in de provincies Kampong Thom, Pursat en Kampong Chhnang aan duurzame oplossingen. Dankzij steun van de Europese Unie bundelden we onze krachten met partners als de Nationale Universiteit van Battambang, Save the Children, iDE, Hydrological, Tap Effect en Wetland Work, om samen een blijvend verschil te maken voor de gemeenschappen rond het meer.
Dankzij training en steun van VSO heeft Kem nu een drijvende moestuin als alternatief inkomen.
Zo gingen wij te werk
Het doel van het GREEN-project was om de sociaaleconomische positie van de gemeenschappen te versterken, én om hun weerbaarheid te vergroten tegen de gevolgen van klimaatverandering. Daarom richtten we ons op drie pijlers:
1. Schoon water en hygiëne
Samen met gemeenschappen en lokale ondernemers verbeterden we de toegang tot schoon drinkwater, toiletten en afvalbeheer. We gaven voorlichting over goede hygiënepraktijken op scholen en in dorpen, en hielpen lokale leveranciers hun kennis en middelen uit te breiden, zodat deze voorzieningen ook op lange termijn blijven bestaan.
2. Groene economie
We onderzochten welke duurzame producten en diensten kansen boden voor vissersfamilies, en hielpen hen deze in de praktijk te brengen. Dat varieerde van milieuvriendelijke landbouw en aquacultuur tot het opzetten van ecotoerisme. Kwetsbare jongeren en vrouwelijke ondernemers kregen begeleiding en training om een eigen duurzaam bedrijf te starten.
3. Onderwijs
Onderwijs is de basis voor een betere toekomst. We verbeterden schoolgebouwen en leermaterialen, trainden leerkrachten en ondersteunden kinderen met beurzen en schoolspullen. Via campagnes hielpen we kinderen terug naar school en gaven we ouders voorlichting over het belang van leren.
Dit hebben we bereikt
✅ 1.683 vissers en boeren volgden trainingen in duurzame landbouw en veeteelt, zoals vis-, paling-, kikker-, kippen- en groenteteelt.
✅ 3.544 bewoners leerden over milieuvriendelijk gedrag en duurzaam afvalbeheer.
✅ 2.689 vissers droegen bij aan het creëren van 24 nieuwe banen – voltijd, deeltijd en seizoenswerk.
✅ 226 kwetsbare jongeren kregen toegang tot onderwijs en beroepsopleidingen.
✅ 1.355 huishoudens ontvingen essentiële middelen, waaronder zaden, vislarven, voer en zonnepanelen.
✅ 194 ondernemers en boeren werden opgeleid in groene bedrijfsvoering; 58 kleine bedrijven kregen financiële en technische ondersteuning.
✅ Belangrijke infrastructuur werd aangelegd, zoals drijvende toiletten, schoonwatersystemen en toeristische uitkijkpunten.
Na de trainingen van VSO is Chum een rolmodel geworden voor haar community: “Ik leg mijn dorpsgenoten uit waarom ze geen afval in het water moeten gooien.”
Samen bouwen aan een groenere toekomst
Het GREEN-project in Cambodja is inmiddels succesvol afgerond, maar ons werk gaat door. Ook in de toekomst willen we vergelijkbare projecten opzetten om kwetsbare mensen in Afrika en Azië te ondersteunen. Of het nu gaat om onderwijs, gezondheidszorg, werk en inkomen of noodhulp: met jouw steun kunnen we meer gemeenschappen helpen aan een betere en veerkrachtigere toekomst. Doneer nu en maak het verschil.
Foto credits: Sophea Chheun
