Een veilige plek voor slachtoffers van geweld en misbruik in Mbire

Geweld tegen vrouwen en meisjes is een wijdverspreid en ernstig probleem in Zimbabwe. Meer dan 35% van de vrouwen en meisjes tussen de 15 en 49 jaar is slachtoffer van fysiek geweld. Via het Speak it Loud-project ondersteunt VSO slachtoffers van verkrachting, seksueel misbruik en huiselijk geweld in Mbire (Zimbabwe) om hun veerkracht terug te vinden. Dit gebeurt onder andere in de zogeheten pachoto-supportgroepen, waar vrouwen in een veilige omgeving hun ervaringen delen, elkaar versterken en bouwen aan herstel.

Mbire: een brandhaard voor verkrachting, misbruik en geweld

“In 2005, dwong mijn vriend mij tot seks. Nadat ik door hem was ontmaagd, werd ik op 17-jarige leeftijd gedwongen om met hem te trouwen,” vertelt Memory (33). Voor Sarudzai (27) liep het vroege huwelijk met een man van wie ze dacht te houden al snel uit op geweld.

“In het begin verliep alles soepel, maar toen ik niet aan de verwachtingen van mijn schoonouders voldeed, begon mijn man me te slaan.” – Sarudzai

Memory en Sarudzai zijn niet de enigen met deze traumatische ervaringen. Mbire in Zimbabwe is een brandhaard voor verkrachting, seksueel misbruik en huiselijk geweld. “Mannen hebben hier het laatste woord en er heerst een verkrachtingscultuur, waarin geweld en misbruik van vrouwen genormaliseerd wordt waardoor daders ermee wegkomen. Ook zien we een zeer hoog percentage kindhuwelijken,” zegt VSO-vrijwilliger Christon Zimbizi.

Beperkte toegang tot basisvoorzieningen

Voor slachtoffers van gendergerelateerd geweld is de toegang tot basisvoorzieningen in Mbire uiterst beperkt – laat staan tot justitie of slachtofferhulp. Mbire is een afgelegen en zwaar onderontwikkeld gebied. Er is nauwelijks infrastructuur, er rijden geen bussen, en één enkele politiebasis moet honderdduizend mensen bedienen, verspreid over een uitgestrekt gebied van 4.700 vierkante kilometer. Ook de toegang tot het ziekenhuis is uiterst beperkt. Wanneer het veel regent is het zelfs onmogelijk om de rivier over te steken.

“Vrouwen moeten een lange weg afleggen. Ze moeten de rivier oversteken en worden aangevallen door krokodillen en leeuwen.” – Zimbizi.

Daar komt bij dat er een groot tekort is aan essentiële zorgmiddelen. Voorbehoedsmiddelen zijn moeilijk verkrijgbaar en vaak onbetaalbaar, zeker in een regio waar de meeste mensen moeten rondkomen van minder dan één dollar per dag.

Pachoto-groepen helpen vrouwen in Zimbabwe hun trauma’s te boven te komen.

Verbinding en steun in pachoto-groepen

Het woord pachoto verwijst het haardvuur: de plek waar mensen samenkomen om te eten, verhalen te delen en belangrijke beslissingen te nemen. De term is inmiddels ook synoniem geworden voor de steungroepen waar vrouwen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld en seksueel misbruik hun toevlucht zoeken.

Als onderdeel van het Speak It Loud-project steunt VSO deze pachoto-groepen: veilige plekken, waar niet wordt geoordeeld, en waar vrouwen terecht kunnen voor verbinding en emotionele steun. Voor velen is het de eerste keer dat ze ontdekken dat ze niet alleen zijn in hun situatie.

“Toen ik mij bij de groep aansloot, kon ik niet geloven dat ik vrijuit kon praten over zaken die jonge vrouwen aangaan. Ik ben niet langer meer een slachtoffer, maar een mondige vrouw die actief bijdraagt aan het welzijn van haar familie.” – Sarudzai

VSO-vakdeskundigen hebben lokale vrijwilligers getraind in gesprekstechnieken. Deze vrijwilligers zetten nu creatieve werkvormen in, zoals kunst, theater, sport en poëzie, om vrouwen te helpen hun trauma te verwerken en hun veerkracht terug te vinden. Waar nodig en gewenst bieden psychosociale specialisten aanvullende één-op-één begeleiding.

Economische onafhankelijkheid van vrouwen

VSO ondersteunt vrouwen in Mbire niet alleen via de pachoto-groepen. Ze ontvangen ook hygiënekits en anticonceptiemiddelen, terwijl zorgverleners worden opgeleid om passende en veilige zorg te kunnen bieden. Daarnaast worden advocaten ingezet om vrouwen juridisch te begeleiden in hun strijd voor rechtvaardigheid.

Er wordt ook gewerkt aan de economische onafhankelijkheid van vrouwen. Zimbizi: “We trainen de vrouwen, zodat zij een bedrijfsplan kunnen opstellen en een eigen onderneming kunnen opzetten. Daarnaast schaffen we middelen aan. Zo zorgden we voor geiten voor een geitenboerderij en naaimachines voor een mondkapjesbedrijf. De ondernemersvrouwen helpen vervolgens weer andere slachtoffers bij het opzetten van hun onderneming.”

“Sommige vrouwen hebben hun gewelddadige partner verlaten, omdat ze zichzelf nu kunnen onderhouden.” – Zimbizi

Memory vertelt: “Met elkaar hebben we al veel bereikt. Ik kan nu het schoolgeld voor mijn kinderen en ziekenhuisrekeningen betalen en voedsel kopen voor mijn gezin.”

Met het geld dat Memory met haar geitenhouderij verdient, kan ze zelf haar gezin onderhouden.

Mannelijke rolmodellen

We pakken ook de verkrachtingscultuur aan, samen met lokale leiders en zogeheten male champions. Zimbizi: “We hebben een aantal mannen uit de gemeenschap opgeleid in seksuele en reproductieve gezondheid en maken ze bewust van taboes en normen die geweld in stand houden, zodat ze betere rolmodellen worden voor jongens. Zo helpen we niet alleen slachtoffers, maar zorgen we ook dat we nieuwe slachtoffers voorkomen.” Memory vertelt: “Eerst mishandelde mijn man me, nu zet ook hij zich in tegen gendergerelateerd geweld.”

“Toen ik voor het eerst een bijeenkomst bijwoonde, was ik sceptisch over hoe me dit zou helpen. Maar nadat ik verschillende sessies had bijgewoond over effectieve communicatie, genderrollen en gendergelijkheid, begon mijn denkwijze te veranderen. Ik realiseerde me wat de gevolgen van mijn acties zijn en hoe ik mijn gedrag kan veranderen.” – Bento

Over het Speak it Loud-project

Het Speak it Loud-project in Zimbabwe is inmiddels succesvol afgerond, maar ons werk gaat door. Ook in de toekomst willen we vergelijkbare projecten opzetten om kwetsbare mensen in Afrika en Azië te ondersteunen. Of het nu gaat om onderwijs, gezondheidszorg, werk en inkomen of noodhulp: met jouw steun kunnen we meer gemeenschappen helpen aan een betere en veerkrachtigere toekomst. Doneer nu en maak het verschil.

Bekijk het project   Word donateur!