Een veilige plek voor slachtoffers van geweld en misbruik in Mbire (Zimbabwe)

Geweld tegen vrouwen en meisjes is een wijdverspreid en ernstig probleem in Zimbabwe. Meer dan één op de drie vrouwen en meisjes krijgt te maken met fysiek geweld. In dit artikel lees je hoe verschillende slachtoffers hun trauma’s konden verwerken dankzij het Speak it Loud-project van VSO. De zogenoemde pachoto-supportgroepen boden hen een veilige omgeving om hun ervaringen te delen en tegelijk te werken aan hun financiële onafhankelijkheid.

Uitdagende leefomstandigheden in Mbire

Mbire is een afgelegen district in het noordwesten van Zimbabwe. Het gebied staat bekend om zijn uitdagende leefomstandigheden en beperkte infrastructuur. Maar liefst 57% van de vrouwen in dit gebied is slachtoffer van gendergerelateerd geweld. Één van die slachtoffers is Memory (33): “In 2005 dwong mijn vriend mij tot seks. Nadat ik door hem was ontmaagd, werd ik op 17-jarige leeftijd gedwongen om met hem te trouwen.”

Ook voor Sarudzai (27) liep het vroege huwelijk met een man van wie ze dacht te houden al snel uit op geweld: “In het begin verliep alles soepel, maar toen ik niet aan de verwachtingen van mijn schoonouders voldeed, begon mijn man me te slaan.”

“Toen ik niet aan de verwachtingen van mijn schoonouders voldeed, begon mijn man me te slaan.” – Sarudzai

Brandhaart van verkrachting, misbruik en geweld

Memory en Sarudzai zijn niet de enigen met deze traumatische ervaringen. Mbire, in het noorden van Zimbabwe, is een brandhaard van verkrachting, seksueel misbruik en huiselijk geweld. Onze vrijwilliger Christon, zelf afkomstig uit Zimbabwe, weet uit eigen ervaring hoe ingrijpend dit probleem is: “Mannen hebben hier het laatste woord. Er heerst een verkrachtingscultuur waarin geweld en misbruik van vrouwen genormaliseerd worden, daardoor komen daders ermee weg. Daarnaast zien we een schrikbarend hoog aantal kindhuwelijken.”

Speak it Loud project Zimbabwe Juliet werd op haar veertiende uitgehuwelijkt en verkracht. Lees hier haar verhaal.

Geen toegang tot basisvoorzieningen

Daarbovenop komt dat veel vrouwen in Mbire nauwelijks toegang hebben tot basisvoorzieningen – laat staan tot rechtsbijstand, gezondheidszorg of slachtofferhulp. Mbire is een afgelegen en zwaar onderontwikkeld gebied. Er rijden geen bussen en één enkele politiebasis moet ruim honderdduizend mensen bedienen, verspreid over een gebied van 4.700 vierkante kilometer.

Gigantische afstand tot het ziekenhuis

Ook de toegang tot het ziekenhuis is uiterst beperkt; tijdens het regenseizoen is het vaak onmogelijk de rivier over te steken. “Vrouwen moeten een lange weg afleggen naar het ziekenhuis. Ze moeten de rivier oversteken en worden aangevallen door krokodillen en leeuwen,” vertelt VSO-vrijwilliger Christon. Daarnaast is er een groot tekort aan essentiële zorgmiddelen. Voorbehoedsmiddelen zijn moeilijk verkrijgbaar en vaak onbetaalbaar, zeker in een regio waar de meeste mensen moeten rondkomen van minder dan één dollar per dag.

“Vrouwen moeten de rivier oversteken en worden aangevallen door krokodillen en leeuwen.” – VSO-vrijwilliger Christon

Pachoto-groepen helpen vrouwen in Zimbabwe hun trauma’s te boven te komen.

Pachoto-groepen bieden een luisterend oor

Als onderdeel van het Speak It Loud-project ondersteunt VSO speciale pachoto-groepen: veilige plekken waar niet wordt geoordeeld, en waar vrouwen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld of seksueel misbruik terechtkunnen voor verbinding en emotionele steun. Voor velen is het de eerste keer dat ze ontdekken dat ze niet alleen staan in hun situatie. “Toen ik mij bij de groep aansloot, kon ik niet geloven dat ik vrijuit kon praten over zaken die jonge vrouwen aangaan. Ik ben niet langer een slachtoffer, maar een mondige vrouw die actief bijdraagt aan het welzijn van haar familie,” vertelt Sarudzai.

“Toen ik mij bij de groep aansloot, kon ik niet geloven dat ik vrijuit kon praten over zaken die jonge vrouwen aangaan.” – Sarudzai

Hulp bij traumaverwerking

VSO-deskundigen hebben lokale VSO-vrijwilligers getraind in gesprekstechnieken. Zij zetten nu creatieve werkvormen in, zoals kunst, theater, sport en poëzie, om vrouwen te helpen hun trauma’s te verwerken en hun veerkracht te herwinnen. Waar nodig bieden psychosociale specialisten aanvullende individuele één-op-één begeleiding.

Praktische en juridische steun

VSO ondersteunt vrouwen in Mbire niet alleen via de pachoto-groepen. Zij ontvangen ook hygiënekits en anticonceptiemiddelen, terwijl zorgverleners worden opgeleid om veilige en passende zorg te bieden. Daarnaast zetten advocaten zich in om vrouwen juridisch bij te staan in hun strijd voor rechtvaardigheid.

Ondersteuning richting economische onafhankelijkheid

Verder werkt VSO ook aan de economische onafhankelijkheid van vrouwen in Mbire, zodat zij de vrijheid hebben om een gewelddadige relatie te verlaten. VSO-vrijwilliger Christon legt uit: “We trainen de vrouwen zodat zij een bedrijfsplan kunnen opstellen en een eigen onderneming kunnen starten. Daarnaast voorzien we hen van middelen. Zo zorgden we bijvoorbeeld voor geiten voor een geitenboerderij en naaimachines voor een mondkapjesatelier. Sommige vrouwen hebben hun gewelddadige partner verlaten, omdat ze zichzelf nu kunnen onderhouden.”

“Sommige vrouwen hebben hun gewelddadige partner verlaten, omdat ze zichzelf nu kunnen onderhouden.” – Christon

Ook Memory ervaart de positieve veranderingen: “Met elkaar hebben we al veel bereikt. Ik kan nu het schoolgeld voor mijn kinderen betalen, de ziekenhuisrekeningen voldoen en voedsel kopen voor mijn gezin.”

Dankzij haar geitenhouderij verdient Memory nu genoeg geld om zowel zichzelf als haar gezin te onderhouden.

Mannelijke rolmodellen

Tot slot pakken we ook de verkrachtingscultuur aan, samen met lokale leiders en zogeheten male champions. Christon: “We hebben een aantal mannen uit de gemeenschap opgeleid in seksuele en reproductieve gezondheid en maken ze bewust van taboes en normen die geweld in stand houden, zodat ze betere rolmodellen worden voor jongens. Zo helpen we niet alleen slachtoffers, maar zorgen we ook dat we nieuwe slachtoffers voorkomen.”

“Toen ik voor het eerst een bijeenkomst bijwoonde, was ik sceptisch over hoe me dit zou helpen. Maar nadat ik verschillende sessies had bijgewoond over effectieve communicatie, genderrollen en gendergelijkheid, begon mijn denkwijze te veranderen. Ik realiseerde me wat de gevolgen van mijn acties zijn en hoe ik mijn gedrag kan veranderen.” – Male Champion Bento

Memory vertelt: “Eerst mishandelde mijn man me, nu zet ook hij zich in tegen gendergerelateerd geweld.”

**Over het Speak it Loud-project**

Het Speak it Loud-project in Zimbabwe is inmiddels succesvol afgerond, maar ons werk gaat door. Ook in de toekomst willen we vergelijkbare projecten opzetten in Afrika en Azië om kwetsbare mensen zoals Memory en Sarudzai te ondersteunen. Of het nu gaat om onderwijs, gezondheidszorg, werk en inkomen of noodhulp: met jouw steun kunnen we meer gemeenschappen helpen aan een betere en veerkrachtigere toekomst. Doneer nu en maak het verschil.